In 'de Volkskrant' van 1 augustus 2012 stond een artikel van Madelon Meester getiteld 'Voorvechters gezocht Gay V ( 2 ): de rest; Literatuur Waar zijn de homoseksuele schrijvers?' en dat heeft vast niet iedereen gelezen, daarom hier de volledige tekst.
Vergeet het roze plafond in de voetballerij. Want: hoeveel bekende mannelijke homoseksuele Nederlandse literatoren kunt u noemen? V kwam niet ver. Op zoek in de literaire wereld. Door Madelon Meester
'En God Zelf zou bij mij langs komen in de gedaante van een éénjarige, muisgrijze Ezel en voor de deur staan en aanbellen en zeggen: 'Gerard, dat boek van je weet je dat Ik bij sommige stukken gehuild heb?' 'Mijn Heer en mijn God! Geloofd weze Uw Naam tot in alle Eeuwigheid! Ik houd zo verschrikkelijk veel van U', zou ik proberen te zeggen, maar halverwege zou ik al in janken uitbarsten, en Hem beginnen te kussen en naar binnen trekken, en na een geweldige klauterpartij om de trap naar het slaapkamertje op te komen, zou ik Hem drie keer achter elkaar langdurig in Zijn Geheime Opening bezitten, en daarna een present-eksemplaar geven, niet gebrocheerd, maar gebonden niet dat gierige en benauwde met de opdracht: 'Voor De Oneindige. Zonder Woorden'.'
Deze passage uit Nader tot U (1966) van Gerard Reve deed in de jaren zestig stof opwaaien. Niet alleen omdat God gepresenteerd werd als een ezel, maar ook omdat hij fantaseerde over seks met diezelfde God. Reve kwam in de loop van zijn carrière openlijk uit voor zijn homoseksuele gevoelens. Zo ook Gerrit Komrij, Hans Warren en ver voor hen Jacob Israël de Haan.
Het waren voorvechters van de homo-emancipatie. Maar waar is de beroemde homoseksuele schrijver nu? Bij het opsommen van homoseksuele auteurs in het Nederlands taalgebied kwam de V-redactie niet veel verder dan Arthur Japin, Tom Lanoye en Ted van Lieshout. Zijn het er echt zo weinig? Of is er iets anders aan de hand?
'Er zijn er veel meer hoor', zegt Vincent van der Kaap, bedrijfsleider van de Amsterdamse boekwinkel Vrolijk, waar alleen boeken worden verkocht met een homoseksueel thema. 'Gerbrand Bakker, Gerard van Emmerik, Jos Versteegen', somt hij op, terwijl hij door de stellages van de winkel speurt. Dan valt hij even stil. 'Nu je het zegt, het zijn er inderdaad niet zoveel.'
Hoe komt dat? We nemen aan dat de literaire wereld, anders dan de voetballerij, geen homofobe omgeving is, noch dat er een taboe op rust. Het ambacht staat niet bepaald bekend om zijn machocultuur. Nee, zegt Van der Kaap. 'Dat er weinig Nederlandse homo-schrijvers zijn, is logisch. Het Nederlandse taalgebied is klein en voor boeken met een homoseksueel thema is een beperkte markt. Homoseksuele auteurs schrijven vaak over homo-thema's, dat spreekt de heteroseksuele lezer niet altijd aan.'
Maar als één op de 14 mannen homo- of biseksueel is, zoals blijkt uit onderzoek uit 2006 van Rutgers WPF, dan zou zeker één op de 14 schrijvers dat ook moeten zijn. Toch komt er na een rondvraag maar een schamel lijstje met zo'n 25 namen bovendrijven, waarvan velen niet bekend bij het grote publiek. Van de 360 namen op de lijst met Nederlandstalige schrijvers op Wikipedia, is maar van vier grote namen bekend dat ze homo zijn.
Literatuurwetenschapper Frans-Willem Korsten wijdt deze 'schaarste' van homoseksuele auteurs aan het minder dominant worden van de literatuur. 'In de tijd van Reve was de schrijfkunst een uitstekende manier om je gedachten te verkondigen. Nu worden daar kunstdisciplines zoals de mode of de film voor gebruikt. Kunsten die in de huidige samenleving een prominentere rol hebben.'
Henk van Manen (door Reve 'Woelrat' genoemd), die ooit samen met Willem Bruno van Albada (die Reve 'Teigetje' noemde) een relatie had met de schrijver, was de armoede aan homoseksuele auteurs ook al opgevallen. Volgens hem spijtig omdathomoseksuele verhalen een belangrijke rol kunnen spelen. 'Opgroeiende homoseksuele jongens en meisjes zijn op zoek naar beelden en teksten waaraan zij zich kunnen meten, maar die teksten zijn er helaas beperkt.'
In het boek Nader tot U beschrijft Reve zijn relatie met Woelrat en Teigetje. 'Daar werd heel kritisch op gereageerd', herinnert Van Albada zich. 'Door Reve en andere schrijvers is het in de jaren zestig gelukt het taboe eraf te krijgen, maar de laatste jaren is er weer meer repressie. Als homo koppel kun je nu minder veilig hand in hand lopen dan destijds. Misschien zijn schrijvers bang?'
Dat er al veel over homoseksualiteit geschreven is, noemt 'Teigetje' een andere mogelijke reden voor de afname vanhomoseksuele schrijvers. 'Lezers denken: dat weten we nu wel.' Dit ziet literair agent Paul Sebes ook. 'Homoseksualiteit is niet meer schokkend. Als de clou van een boek is: de hoofdpersoon is homoseksueel, haal je als lezer je schouders op. Ook als heteroseksuele lezer.'
'Dat er weinig homoseksuele schrijvers lijken te zijn, was mij ook al opgevallen', zegt schrijver Ted van Lieshout. 'Ik wijd er in september zelfs een lezing aan. Het is omdat homoseksuele auteurs geen emancipatorische gedachten meer hebben. Homoseksualiteit is grotendeels geaccepteerd. De zendingsdrang is minder geworden.
'Van Gerrit Komrij wist iedereen dat hij homo was. Jonge auteurs willen niet bekendstaan als homoseksuele schrijver, maar als goede schrijver. Daar heeft je geaardheid niets mee te maken, luidt de heersende opvatting.'
Na een rondvraag onder homoseksuele auteurs lijkt deze theorie het best te verklaren waarom de homoseksuele schrijver minder zichtbaar is. Op de vraag: 'Hoe komt het dat er zo weinig homoseksuele schrijvers lijken te zijn?' antwoordden de auteurs: 'Ik geloof niet dat ik daarover iets zinnigs kan zeggen', 'Ik ben een beetje in verlegenheid gebracht door je vraag' en: 'Daarover heb ik geen mening'.
'Nu je het zegt, het zijn er inderdaad niet zoveel'
Geen opmerkingen:
Een reactie posten